W Ujsołach o turystycznym wykorzystaniu kultury ludu Karpat

Szlak Kultury Wołoskiej - początek drogi

O koncepcji rozwoju Szlaku Kultury Wołoskiej dyskutowano 16 lutego 2012 r. w Gminnym Ośrodku Kultury w Ujsołach w Beskidzie Żywieckim. Szlak, który docelowo poprowadzi przez cały łuk Karpat – od gór Rumunii aż po czeskie Morawy, może stać się w przyszłości wspólną marką regionu i atrakcją turystyczną na międzynarodową skalę.

Pomysł stworzenia szlaku zrodził się na początku tego wieku w gorczańskiej wsi Ochotnica - pierwszej w polskiej części Karpat wsi lokowanej na prawie wołoskim (1416 r.). Dzięki zaangażowaniu Wiejskiego Ośrodka Kultury w Ochotnicy Górnej i przy udziale miejscowego Oddziału Związku Podhalan oraz środowisk akademickich uczelni krakowskich, w szczególności Instytutu Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej, opisano i oznakowano pierwszy odcinek szlaku. Z biegiem czasu do inicjatywy przyłączyli się górale z Beskidu Śląskiego, dzięki którym odradza się beskidzkie pasterstwo, a następnie kolejne społeczności lokalne z terenu całych Karpat.

Obecnie, w ramach powołanej przy Porozumieniu Karpackim „Karpaty Naszym Domem” grupy roboczej ds. turystyki, trwają prace nad opracowaniem koncepcji rozwoju szlaku i zapewnieniem jej skutecznej realizacji. W Ujsołach już po raz drugi spotkali się eksperci z różnych dziedzin, aby wspólnie z przedstawicielami społeczności lokalnych Karpat określić cele szlaku, jego strukturę organizacyjną, ofertę turystyczno-kulturową, wizerunek i promocję oraz zasady komercjalizacji i finansowania przedsięwzięcia.

Szlak Kultury Wołoskiej to w założeniu szlak turystyki kulturowej o zasięgu międzynarodowym, rozwijany w oparciu o charakterystyczne dla Karpat dziedzictwo kulturowe osadników wołoskich. Wołosi — dawna ludność pasterska zamieszkująca tereny dzisiejszej Rumunii – w okresie od XIV do XVI w. przemieszczali się wzdłuż łuku Karpat niosąc ze sobą język, kulturę i doskonale dopasowaną do górskich warunków gospodarkę pasterską. Odwołanie się do tych tradycji pozwoli umocnić tożsamość i poczucie dumy mieszkańców Karpat, a poprzez wypracowanie unikalnej marki karpackiej i nawiązanie współpracy między mieszkańcami różnych części Karpat umożliwi rozwój gospodarczy regionu w oparciu o lokalne zasoby. Kilkuletnie doświadczenia potwierdzają, że owce w Beskidach to nie tylko produkt regionalny i bioróżnorodność lecz także oferta turystyczna, z którą najpełniej zapoznać się można na przykładzie bacówki w Soblówce i Koniakowie.

Przykładowe działania, które mogą być podejmowane na szlaku to:

• wytyczanie i oznakowanie szlaku,
• odbudowa zniszczonych, zaniedbanych kolib jako reliktów budownictwa pasterskiego i ich wykorzystanie jako produktu turystycznego,
• utrzymanie typowych dla krajobrazu kulturowego Karpat śródleśnych polan i hal,
• budowa małej infrastruktury turystycznej (wieże widokowe, tablice informacyjne, itp.),
• organizacja imprez tematycznych,
• tworzenie oferty turystycznej w oparciu o lokalne bogactwo przyrodniczo-kulturowe,
• przywrócenie tradycyjnego wypasu - powrót owiec w góry.

Promocji szlaku posłuży zaplanowany na 2013 rok Redyk Karpacki – przejście z owcami trasą wędrówek wołoskich, od Rumunii aż po Czechy. Redyk organizowany jest pod patronatem Konwencji Karpackiej dla uczczenia wędrówek wołoskich, które doprowadziły do zasiedlenia obszaru Karpat i powstania wspólnej wysokogórskiej kultury pasterskiej łączącej społeczności zamieszkujące Karpaty.

Porozumienie Karpackie „Karpaty Naszym Domem" zostało podpisane 23 kwietnia 2010 roku podczas I Forum Karpackiego w Rajczy w Beskidzie Żywieckim. Porozumienie ma charakter otwarty, a jego podstawowym celem jest zgromadzanie jak największej liczby organizacji i instytucji wokół ochrony i zrównoważonego rozwoju Karpat.

Wśród inicjatyw realizowanych przez Porozumienie warto wymienić coroczne, tematyczne Fora Karpackie, cykl szkoleń i doradztwa dedykowany karpackim samorządom i organizacjom pozarządowym, spotkania tematycznych grup roboczych, których celem jest m.in. reprezentowanie Karpat w procesach legislacyjnych, konsultacje społeczne ułatwiające wdrażanie zapisów Konwencji Karpackiej.

Przygotowaniem merytorycznym zajmuje się zespół ludzi wokół idei Porozumienia Karpackiego. W Ujsołach o swoim wkładzie w powstanie szlaku mówili m.in. Jadwiga i Krzysztof Wielgusowie z Instytutu Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej, Krzysztof Florys z Fundacji Miejsc i Ludzi Aktywnych MILA, Karolina Fidyk z Małopolskiego Instytutu Kultury, Monika Ochwat-Marcinkiewicz z Porozumienia Karpackiego, Bernadetta Zawilińska z Oddziału Akademickiego PTTK Kraków i Józef Michałek ze Spółdzielni Gazdowie.m

Więcej informacji o Porozumieniu i jego działaniach można znaleźć na stronie: www.porozumieniekarpackie.pl